Nhiều nhà nghiên cứu giáo dục cho rằng hệ thống kiểm tra đánh giá (KT-ĐG) lạc hậu là nguyên nhân chính của nhiều vấn nạn trong ngành GD-ĐT.
“Vắt” kiệt sức học trò
Vẻ mặt bơ phờ, hai mắt quầng đen vì thiếu ngủ, N.Phương, Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai, than: Đang vào mùa thi học kỳ, đêm nào cũng vậy gần 1 giờ khuya mới ngủ, 6 giờ sáng hôm sau phải dậy.
Thi học kỳ đòi hỏi sự nỗ lực của trò nên nhiều người biện giải rằng áp lực căng thẳng, âu lo trong thi cử là chuyện bình thường. Nhưng Quy chế Đánh giá, xếp loại HS THCS, THPT hiện hành (gọi tắt là Quy chế 40) áp dụng từ năm học 2006 – 2007 đòi hỏi các em phải giỏi toàn diện, có một số bất hợp lý.
Quy chế này đánh giá HS chặt chẽ hơn và đòi hỏi các em phải giỏi toàn diện với việc đề cao 2 môn văn, toán. Nếu như thông tư đánh giá, xếp loại HS trước đây quy định HS giỏi chỉ cần điểm trung bình các môn (13 môn đối với THPT, 10 môn đối với THCS) từ 8,0 trở lên, không có môn nào dưới 6,5 thì Quy chế 40 đòi hỏi thêm điều kiện: điểm của một trong 2 môn văn, toán đạt 8,0 trở lên, không có môn nào dưới 6,5.
Tương tự, loại khá quy định điểm trung bình các môn đạt 6,5; văn hoặc toán đạt 6,5, không có môn nào dưới 5. Theo ông Trần Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường THPT Mạc Đĩnh Chi, chương trình THPT của Bộ GD-ĐT phân ra 3 ban: Cơ bản, Khoa học xã hội – nhân văn, Khoa học tự nhiên để HS chọn ban phù hợp với năng lực của mình nhưng cách xếp loại HS lại bất cập. HS dù học ở bất kỳ ban nào cũng phải giỏi môn văn, toán. Hầu hết HS chọn ban Cơ bản, nghĩa là văn, toán không phải sở trường của các em.
Sự khắt khe của Quy chế 40, ngoài việc phân hóa HS khá rõ nét đã làm HS yếu kém gia tăng. Nếu như HS có điểm trung bình học kỳ hoặc cả năm giỏi nhưng có một môn xếp loại trung bình thì được ưu tiên điều chỉnh xếp loại khá thay vì loại trung bình như thông tư cũ. Tương tự, HS đạt loại khá cũng được nâng đỡ nếu có một môn học xuống 2 bậc (loại yếu) thì được xếp loại trung bình. Tuy nhiên, HS có điểm trung bình học kỳ hoặc cả năm loại trung bình nhưng có môn học xuống loại kém thì xếp loại kém luôn, không được điều chỉnh xếp lại (ngành GD-ĐT TPHCM đã du di cho HS rơi vào trường hợp này, chỉ xếp loại yếu nhưng năm học 2008 – 2009 này, các trường phải “đánh thẳng” HS xuống loại kém).
Một bất cập khác của Quy chế 40 là các môn năng khiếu vẫn “khống chế” kết quả học tập của HS. Dù Quy chế 40 sửa đổi ngày 15-9-2008 linh động cho giám đốc Sở GD-ĐT được quyền quyết định áp dụng một trong 2 hình thức đánh giá bằng điểm hoặc bằng nhận xét kết quả học tập đối với các môn âm nhạc, mỹ thuật (cấp THCS), thể dục (THCS, THPT); nhưng nếu đánh giá bằng nhận xét thì vẫn xếp thành 5 loại: giỏi, khá, trung bình, yếu, kém và lấy đó làm căn cứ để xếp loại học tập cho HS. Chị Hoàng Anh, quận 3 than: Con tôi có thân hình quá khổ nên không thể nào đạt điểm khá giỏi ở môn thể dục. Do vậy, dù điểm trung bình các môn của cháu trên 8,0 nhưng cháu chưa bao giờ đạt danh hiệu HS giỏi. Nhiều khi cháu chán nản muốn buông xuôi việc học vì phấn đấu mãi chẳng được gì.
Gia tăng nhu cầu... học thêm
Nếu như giảm tỷ lệ HS khá giỏi tránh tình trạng ngộ nhận “con em chúng ta giỏi quá” thì ở phương diện gia tăng HS yếu kém khiến các trường lo lắng. Ông Nguyễn Minh Sơn, Hiệu trưởng Trường THPT Tạ Quang Bửu, nhớ lại: Thật xót xa khi có em chỉ nợ môn phụ mà ở lại 1 năm. Còn theo ông Nguyễn Văn Chặng, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Trung Phú, hạn chế của quy chế đánh giá xếp loại mới là nâng đỡ HS khá giỏi chứ chưa tạo điều kiện cho HS trung bình, yếu.
Bức xúc của các trường xuất phát từ sự không hoàn chỉnh trong hệ thống KT-ĐG, dễ gây ra những ngộ nhận khi Bộ GD-ĐT đang phát động phong trào “hai không”, chống tiêu cực và bệnh thành tích trong giáo dục. Tuy nhiên, sự xót xa của người thầy không gì khác ngoài việc tạo cơ hội học tập và mang đến sự công bằng cho HS. TS Vũ Thị Phương Anh đã chỉ ra những bất cập của KT-ĐG hiện nay: KT-ĐG chỉ chăm chăm vào mục tiêu tổng kết quá trình để đưa ra những kết luận về năng lực HS mà không hề quan tâm đến mục tiêu phát triển năng lực của các em.
HS rất sợ và ghét kiểm tra vì mỗi lần kiểm tra là mỗi lần các em nhận được điểm số để biết rằng mình yếu hơn so với nhiều HS khác. Các em không được giúp đỡ để hiểu được cách làm thế nào học tốt hơn. KT-ĐG hiện nay làm gia tăng nhu cầu học thêm. Nếu sử dụng cách KT-ĐG như hiện nay sẽ làm thui chột khả năng đa dạng của HS. Bà Nguyễn Thị Thu Cúc, Hiệu trưởng THPT Gia Định, khẳng định: Đối với những em có hoàn cảnh khó khăn, nếu bị lưu ban là các em chán nản, tinh thần sa sút, rất dễ nghỉ, bỏ học. TP đang thực hiện phổ cập giáo dục bậc trung học, một khi HS đã rời khỏi trường học thì việc vận động các em trở lại lớp vô cùng khó khăn.
Nếu Luật Giáo dục sửa đổi yêu cầu “phương pháp giáo dục mới phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho người học nguồn năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên” thì cũng phải thay đổi phương pháp đánh giá, thi cử, ra đề (phát triển suy nghĩ, tìm giải pháp hơn là ghi nhớ, học thuộc lòng). KT-ĐG người học phải khách quan, nhân văn, toàn diện chứ không chỉ đơn thuần kiểm tra kiến thức qua các kỳ thi như cách KT-ĐG truyền thống hiện nay.
Hồng Liên
0 comments:
Post a Comment